Parafia Rzymskokatolicka - Bazylika Mniejsza w Prostyni
                            (diecezja drohiczyńska)

PRZEDSTAWIENIE IKONOGRAFICZNE OSÓB BOSKICH

Bóg Ojciec
Z rozwojem studiów nad Starym Testamentem zaczęto przedstawiać Boga Ojca przeważnie na tronie. Ukazywano Go hieratycznie, z pietyzmem i powagą jako osobę starszą, doświadczoną, lecz bez ujemnych dla wieku starczego właściwości. Często w ikonografii Trójcy Świętej Syn siedzi po prawicy Ojca (sedet ad dextram Patris) a nad Nimi Duch Święty. W omawianej statui Ojciec ukazuje Syna frontalnie. Ten schemat przedstawienia zaczerpnięto ze sztuki bizantyjskiej przedstawiającej Matkę Bożą na tronie z Dzieciątkiem Jezus na kolanach przed sobą, pokazującą wiernym swego Syna . W przypadku Tronu Łaski ukazany jest majestat Boga co podkreśla zajęcie miejsca na tronie, bogate szaty i korona w formie tiary. Bóg jest przedstawiony jako Monarcha świata. Ma to swe korzenie w księdze proroka Izajasza, który pisze: "Ujrzałem Pana siedzącego na tronie, a tren jego szat wypełniał świątynię" (Iz 6, 1), aniołowie zaś śpiewali Bogu : "Święty, Święty, Święty...". Stąd też przy tronie łaski pojawiają się czasem napisy: "Sanctus, Sanctus, Sanctus..." . Ten sposób ukazania Boga Ojca określany jest mianem: "Maiestas Patris" .


Syn Boży
Pierwotnie krzyż Zbawiciela był w formie litery "T", nawiązując tym samym do swego pierwowzoru z kanonu mszalnego "Te igitur clementissimae Pater..." (Współczesne tłumaczenie: " Ojcze nieskończenie dobry..."). Przedstawienie Chrystusa ukrzyżowanego, którego krucyfiks podtrzymuje Ojciec Niebieski ma swe źródło w Piśmie Świętym, które było wnikliwie studiowane w średniowieczu, ze zwróceniem uwagi na aspekty trynitarne . W ikonografii Tronu Łaski opisującej przedstawienie Jezusa Chrystusa nawiązuje się do Listu św. Pawła Apostoła do Rzymian 3, 25: "Jego to ustanowił Bóg narzędziem przebłagania przez wiarę mocą Jego krwi". W oryginale tego fragmentu występuje greckie słowo "hilasterion" oznaczające miejsce, obecności Boga wśród swego ludu, które każdego roku arcykapłan skrapiał krwią zwierzęcia ofiarnego w Dniu Pojednania (Wj 25, 22; Kpł 16, 2; Hbr 9, 5; Por KKK433). Gdy św. Paweł mówił o Jezusie, że jego to ustanowił Bóg narzędziem przebłagania przez wiarę oznacza to, że w Jego człowieczeństwie "Bóg pojednał ze sobą świat" (2 Kor 5, 19). Jedynie Mesjasz mógł zgładzić grzech (Ps 51, 12) a nie dano ludziom pod niebem żadnego innego imienia, w którym moglibyśmy być zbawieni (Dz 4, 12) . W prostyńskim Tronie Łaski ukazującym te tajemnice widzimy jak Bóg Ojciec nie tylko podtrzymuje swego Syna ale dotyka od dołu także Jego ran w dłoniach, a krew z nich spływa w ręce Ojca. To wskazuje na fakt, że zbawienie dokonuje się przez Jezusa Chrystusa mocą Jego krwi bo "bez wylania krwi nie ma odpuszczenia grzechów" (Hbr 9, 22). Krzyż jest znakiem i narzędziem zbawienia, czego figurą był miedziany wąż na pustyni za czasów Mojżesza. Gdy plaga jadowitych zwierząt dziesiątkowała Izraelitów na pustyni, kto zwrócił swój wzrok na miedzianego węża zostawał uzdrowiony (Lb 21, 6 - 9; J 3, 14) . Podobnie w Tronie Łaski Bóg Ojciec ukazuje Jezusa Chrystusa ukrzyżowanego - Zbawiciela. Z takiego przedstawienia relacji między Osobami Trójcy Świętej wynika, że w dziele zbawienia główna inicjatywa należy do Boga Ojca, który z miłości zbawia ludzi przez Syna. Odkupienie uzyskane ofiarą krzyżową Chrystusa jest wyłącznym darem Boga . Znakiem życia wiecznego w niebie wysłużonego przez Jezusa, jest rana na Jego prawym boku . Wyżej opisane przedstawienie Syna Bożego określa się tytułem: "Passio Christi" .


Duch Święty
W ikonografii takie ukazanie Trzeciej Osoby Boskiej nawiązuje do chrztu Chrystusa w Jordanie, kiedy to objawiła się cała Trójca Święta: " A gdy Jezus został ochrzczony, natychmiast wyszedł z wody. A oto otworzyły się Mu niebiosa i ujrzał Ducha Bożego zstępującego jak gołębicę i przychodzącego na Niego. A głos z nieba mówił to jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie" (Mt 3, 16 - 17). Chociaż w ikonografii Trzeciej Osoby Boskiej były różne przedstawienia to najczęściej występuje postać gołębicy . Promienie wokół głowy gołębicy symbolizują owoce darów Ducha Świętego: "miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie" (Gal 5, 22 - 23). Gołębica jest ukazana w locie, z rozpostartymi skrzydłami wzbija się ku górze. Ten obraz nawiązuje do pierwszej karty Pisma Świętego, gdzie czytamy, że Duch Boży unosił się nad wodami, dosłownie "trzepotał skrzydłami"(Rdz 1, 2) Tak więc Duch Święty, który od Ojca i Syna pochodzi, prowadzi Lud Boży do Domu Ojca od chwili stworzenia. Czyni to przez miłość, która "rozlana jest w sercach naszych przed Ducha" (Rz 5,5).


Podsumowanie
Tron Łaski ukazuje biblijny obraz Trójcy Przenajświętszej w myśl słów: "Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy kto w Niego wierzy, nie zginął ale miał życie wieczne" (J 3, 16). Taka interpretacja wynika również z treści kanonu mszalnego "Te igitur" (Ojcze nieskończenie dobry) do którego zobrazowania on posłużył.